Kulturno-istorijske znamenitosti
Stara srpska prestonica Kruševac
Nekada prestonica Srbije, a danas moderan grad i kulturno-privredni centar, Kruševac je svakako jedna od destinacija koju ne smete propusti kada planirate izlete po Srbiji. Bogato kulturno-istorijsko nasleđe i znamenitosti, prelepe planine i reke koje ga okružuju, samo su deo onoga što ovaj grad ima da vam ponudi.
Kratak sadržaj reportaže o Kruševcu:
Srpska prestonica 14. veka
Stara srpska prestonica Kruševac se izuzetno razvila od nekadašnje srednjovekovne tvrđave, koju je predstavljala, do modernog velegrada i kulturnog centra. Okružen planinama i banjama, Kruševac nudi posetiocima priliku da iskuse rekreativni odmor ili jednostavni užitak nakon naporne radne nedelje. Stanovnici ovog grada su poznati kao „čarapani“, još od davne 1806.godine. Ova priča nas vodi do odlučujuće bitke za oslobođenje Kruševca u Prvom Srpskom ustanku, kada se četa Kruševljana ušunjala u grad „u čarapama“ i preuzela Turskim vojnicima utvrđenje.
Geografski položaj i opšti podaci
Kruševac zauzima centralni deo Srbije, uz samu dolinu Zapadne Morave i Rasine, ušuškan u ograncima Kopaonika, Jastrepca, Župe, kao i Gledićkih planina, Juhora i Mojsinjskih planina.
Teritorija ovog grada se prostire na 854 km², obuhvatajući 101 naselje, što broji i do 145.000 stanovnika. Kao što nam je već poznato, Srbiju čine 29 okruga, a Kruševac upravo predstavlja centar Rasinskog okruga, koga još čine i opštine Aleksandrovac, Brus , Varvarin, Trstenik i Ćićevac.
Zašto baš „Kruševac“?
Ovaj neobičan naziv, koji nas mahom podseća na vrstu voća, zapravo potiče od vrste rečnog kamena, pod nazivom „krušac“, od koga je Kruševac nekada bio i sazidan, čiji su temelji bili u obliku kruške. A verovatno ste čuli i za drugi naziv „Šaren grad“ ili „Aldža-Hisar“, kako su ga imenovali Turci, zbog redova crnog i belog kamena, od kojih su bile sačinjene zidine Lazarevog grada. Njega su Turci u drugoj polovini 15. veka pretvorili u sedište turske uprave.
Kao svoju prestonicu i trgovački centar, knez Lazar Hrebeljanović podiže grad Kruševac 1371. godine. Nakon Kosovskog boja, 1389. godine, ovu prestonicu preuzima knjeginja Milica i njihov sin despot Stefan Lazarević. Kako je despot Stefan odlučio da prestonicu preseli u Beograd, Turci odlučuju da zauzmu Kruševac, što im nikako nije uspevalo za života Stefana Lazarevića. Međutim, Srbi uspevaju da povrate Kruševac, direktno u ruke Đurđa Brankovića 1444. godine. Kruševac nije uspevao da ostane imun i na privremena osvajanja i uticaje austrijske i turske vojske, u vreme austro-turskih ratova. Nakon čega je usledilo petovekovno ropstvo pod Turcima, sve do čuvene slobode 1833. godine.
Čime nas Kruševac mami?
Pored neiscrpnog bogatstva prirodom, Kruševac obiluje mnogim istorijskim i kulturnim, atrakcijama, kao i neverovatnim specijalitetima, zbog kojih biste mu se iznova vraćali.
Možemo krenuti od već pomenutog Lazarevog grada, gde možete videti ostatke srednjovekovne tvrđave, prošetavši kroz arheološki park koji vas vodi direktno i do crkve Lazarice. Ova crkva je sagrađena u 14. veku, u stilu moravske arhitekture, posvećena prvencu kneza Lazara. Nemoguće je ne zapaziti i spomenik kneza Lazara u njegovoj čuvenoj odori, prepunoj ornamenata, čiju kopiju možete naći u Narodnom muzeju Kruševac, koja krije i 22 hiljade eksponata u 7 različitih umetničkih zbirki, par koraka od samog spomenika.
Kada se uputite ka samom „srcu“ grada, do koga ćemo doći kroz par redova, zaustaviće vas jedna autentična zgrada, savršen primer neoklasicizma, Skupština Grada Kruševca ili takozvana Gradska kuća. Odvojite koji minut da zavirite u njenu Mozaik Salu, koja se svojom lepotom enterijera izuzetno ističe u savremenoj srpskoj umetnosti. Njeni mozaici savršeno opisuju narodnu poeziju, folklor kao i neizostavne mitove.
Samo nastavite svojom rutom i dolazite do objekta izgrađenog krajem 18. veka „Kuća Simića“, koja svojom arhitektonskom i kulturno-istorijskom vrednošću, zauzima mesto na početku glavne ulice i šetališta – nekadašnje „Zakićeve ulice“, po čuvenom narodnom heroju Jugoslavije, Miloja Zakića, a danas preimenovane u Ulicu Majke Jugovića. Kao ogranak kruševačkog muzeja, ova kuća je naime bila poklon Stojanu Simiću, koji je bio prvi starešina kada je Kruševac bio tek oslobođen, od njegovog kuma Miloša Obrenovića.
S obzirom na to da ste došli do samog centra, osvrnite se oko sebe i videćete zašto ovaj spomenik ponosno nosi naziv „simbola Kruševca“. U pitanju je Spomenik Kosovskim junacima. Jedan od najznačajnjih vajara, Đorđe Jovanović, je za ovu monumentalnu kompoziciju, na Svetskoj izložbi u Parizu 1900. godine, dobio Zlatnu medalju I reda. Sam spomenik je otkrio Petar I Karađorđević na proslavi stogodišnjice Prvog Srpskog ustanka. Šta ova figura krije i kakvu reljefnu istoriju prikazuje, uverite se sami.
Ovde bih se okrenula nešto modernijim sklupturama neiscrpne kruševačke inspiracije. „Dan grada“, 630 godina nakon Kosovke bitke, obeležio je Trg Kosturnica, koji se iznova i iznova rekonstruiše, sada već objedinjen sa dva kružna toka, ukrašenih spomenikom „Devojke sa krčagom“.
Na Vidovdan i u čast dana grada, 2019. godine podiže se Trg glumaca uz samo Kruševačko pozorište. Svoje počasno mesto dobili su dika i ponos Kruševljana, glumci Vlastimir Đuza Stojiljković, Miodrag Petrović Čkalja, Ljubinka Bobić, Radmila Savićević, Mihajlo Bata Paskaljević, Taško Načić i Milan Puzić.
Istog dana i iste godine, na prostranoj zelenoj površini, takozvanom „brdu iznad grada“ – Bagdali, pojavljuje se minijaturni park Srbije. Izrađen u istom obliku države, neispustivši minijature reka i brojnih manastira, ovom parku ne manjka ni uređeno šetalište, kao i brojne spravice za rekreativce.
A ukoliko ste ljubitelji parkova, na raspolaganju vam je i Spomen park „Slobodište“ na jugu periferije. Zašto se zove spomen park, pitate se? U pitanju je memorijalni kompleks, gde je podignut spomenik poginulim borcima i streljanim žrtvama u jeku terora nemačkih fašista i nacionalnih izdajnika tokom Drugog svetskog rata.
Dok za sladokusce i vinoljupce primamljiva atrakcija je Kompanija Rubin, čiji slavni hotel se takođe nalazi u samom centru. Zainteresovanima se nudi mogućnost da posete vinariju i tako potpuno osete kvalitet i tradiciju, kojom odišu Rubinovi proizvodi. Na raspolaganju su vam vrhunska vina, kao i žestoka alkoholna pića. Više o pomenutim obilascima možete naći na ovom linku.
Smeštaji, okolne banje i spa centri
„City“ Hotel – Ukoliko želite da budete blizu svim navedenim atrakcijama i u samom centru grada, „City“ hotel je za vas. Autentičnost ovog hotela daće vam utisak i toplinu doma, pošto se potpuno opire klasičnom kalupu hotela.
„Golf“ Hotel – Na par kilometara od samog centra, „Golf“ hotel vam pored velikog broja soba i apartmana, nudi i opuštanje u spa i velnes centru.
Vredni pomena su takođe i „Nicolo“ Hotel & Spa, „Dabi“ Hotel, kao i Hotel „Rubin“, koji se iznova i iznova rekonstruiše i unapređuje.
Jugoistočno od Kruševca, samo 34km udaljena je Ribarska Banja, jedna od najstarijih banja, još iz vremena vladavine knjaza Miloša. Dok nešto dalje, na 37km, očekuje vas Vrnjačka Banja, takozvani lider domaćeg turizma Srbije.
Kruševac mapa
