Jezera
Palićko jezero - spoj nesvakidašnjih priča
Na Vojvođanskoj ravnici svoj prirodni trag zapisuje Palićko jezero, koje je osetilo istorijske promene, ljudsku bezobzirnost, nemarnost, ali pored svega zadržalo neobičnu lepotu prirode koja ga krasi. Danas predstavlja jedno od najlepših jezera Srbije, a način na koji se njegov turistički kompleks razvijao, saznaćete u narednim redovima.
Kako se formiralo Palićko jezero?
Palićko jezero predstavlja vrstu eolskog jezera koje pripada tipu erozivnih jezera.Duvanjem jakih vetrova dolazi do izduvavanja peska ili lesa na određenim područjima na kojima se kasnije formira, takozvana depresija ili blago ulegnuće.
Davnih godina smatralo se da Palićko jezero predstavlja zaostali deo Panonskog mora i da je to razlog saliniteta vode koja ga čini.
Novoformirano ulegnuće ispunjava izdanska voda, i tom prilikom se formira jezero. Salinitet Palićkog jezera nastaje kao posledica vode koja se slivala sa okolnog terena i na taj način rastvarala natrijum –hlorid.
Legende o čuvenom pastiru Pavlu
Pastir Pavle koji je davnih vremena živeo na području današnjeg Palićkog jezera, imao je želju da iskopa bunar. Međutim, nije mnogo vodio računa o dubini bunara iz kog je počela da izvire voda i tako se vremenom fomiralo jezero. Ali postoji još jedno neobičnije narodno verovanje sa ovog područja. Kažu, da se na mestu današnjeg Palićkog jezera nalazio pašnjak na kom je pastir Pavle često čuvao svoje stade.
U stadu je bilo jedno maleno jagnje, izuzetno specifično po svom zlatnom runu. Međutim, jednog dana siroti pastir izgubio je svoje omiljeno mladunče. Skrhan bolom, plakao je nekoliko dana na pašnjaku, nakon čega su njegove suze stvorile čuveno jezero. I tako je nastala Pavlova bara ili poznati Palić.
Hronološki razvitak Palićkog jezera
Palićko jezero prvi put se spominje pod imenom „Paly“ 1462. godine. Voda jezera koristila se za pranje odeće, napajanje stoke, beljenje platna, ali i za kupanje. Lekar Bačko-Bodroške županije, Johan Gotfrit Libetraut ukazao je na kapacitet jezerske vode i predložio je otvaranje fabrike sode, koja predstavlja prvi industrijski objekat u Ugarskoj. Pored toga, uočio je i lekovita svojstva koje jezero ima.
Prošlo je mnogo godina, dok ovo mesto nije turistički zaživelo. Prvo se formirao Veliki park 1841. godine, zatim prva gostionica na jezeru, Donja trščara. Nakon toga, izgrađena je glavna zgrada kupališta u kojoj su glavni posetiocu bili, uglavnom imućni slojevi tadašnjeg društva. Sanatorijum koji bio početak banjskog lečenja, otvoren je 1898. godine.
Otvaranje pruge Segedin-Subotica koja je predstavljala značajan istorijski trenutak i početak jačanja građanske klase tog doba, bili su ključni razlozi za ubrzan razvitak turizma. Prve sportske manifestacije koje su održavane bile su: biciklizam, mačevanje, rvanje. Palićka olimpijada bila je glavna manifestacija XIX veka na ovom područja.
Veliki toranj, Ženski štrand, Muzički paviljon, Velika terasa čine dragulj Palićkog jezera pre početka Prvog svetskog rata, koji su značajni i danas. Prva letnja pozornica na jezeru u prostranstvu borove šume, izgrađena je 1950. godine, zatim prvi sportski centar i vikend naselje.
Palićko jezero gubi svoj čar
Međutim, nakon Drugog svetskog rata, Palićko jezero počinje da pada u ponor. Mnogi objekti koji su bili simbol Palića, kao što je Velika terasa od njene čarobne arhitekture, ostala je samo ruševina. Palićko jezero zbog ljudske nemarnosti doživljava krah svog turističkog razvitka. Tome su doprineli i veoma štetni, otpadni sadržaji industrijskih postrojenja.
Podvodni život jezera počeo je da jenjava. Vremenom, na mestu nekadašnjeg jezera neobične lepote, stvorila se močvara. Jedino rešenje predstavljalo je njeno isušivanje. Na vrhuncu svog turističkog razvitka, Palićko jezero počelo je da se gasi.
Početak novog turističkog poglavlja – Nakon nemilog događaja za mnoge žitelje ovog područja, sledi čišćenje jezerskog basena i njegovo osposobljavanje vodom iz Tise. Godine koje su sledile predstavljale su veliku borbu za ponovni razvitak Palićkog jezera. Počinje obnavljanje sportskog centra, muškog štranda i dolazi do procvata ugostiteljskih objekata, počinje izgradnja termalnog bazena i mnogih drugih turističkih objekata.
Park prirode Palić
Palićko jezero smešteno je u Vojvodini, u gradskom naselju Palić. Predstavlja najveće prirodno jezero u Srbiji, karakterističnog elipsastog oblika. Dužina ovog primamljivog jezerskog kompleksa iznosi 17 km. Prosečna dubina jezerske vode je oko 2 m. Letnje temperature iznose između 18-25 stepeni. Osobenost jezera čini specifična zelena boja, koja nastaje zbog prisustva brojnih algi.
Park prirode Palić obuhvata Palićko jezero, Krvavo jezero, Veliki park, zoološki vrt. Predstavlja zaštićeno područje III kategorije koje je od međunarodnog značaja za biljke (IPA) i ptice (IBA). Takođe, predstavlja deo mreže Emerald, regionalne ekološke mreže zaštićenih područja u cilju očuvanja biodiverziteta.
U okviru zaštićenog područja nalazi se ptičje, veštačko ostrvo, formirano u XX veka, tokom sanacije jezera. Predstavlja glavno stanište crnoglavog galeba u Srbiji. Beleži se oko 210 vrsta ptica, između kojih mali vranac i patka njorka predstavljaju najugroženije vrste na svetu.
Raznovrsnost flore predstavlja: drezga, klasasti kročanj, sočivica, barska trska, močvarni čempres, poljski jasen i specifična vrsta orhideje močvarni kacun.
Palićko jezero predstavlja pravi riblji rezervat koga čini: štuka, smuđ, babuška, sunčanica, čikov. Na ovim predelima postoji izobilje taksona vodozemaca kao što su zelena krastača, zelena žaba, mali mrmonjak, veliki mrmonjak, gatalinka. Svoje stanište na ovom zaštićenom području dele i veverica, lasica, kuna belica, jazavac, srna, zec, lisica.
Simboli Palićkog jezera
Na Palićkom jezeru postoji veliki broj znamenitih objekata koji su deo njegove bogate istorijske priče.
- Vodotoranj je simbol Palića koji je izgrađen u stilu secesije. Predstavlja takozvanu kapiju na ulazu u Veliki park.
- Velika terasa je jedan od najznačajnijih objekata u Paliću i predstavlja zonu glavnog šetališta. Danas je najveći kongresni centar ovog prodručja.
- Vila Lujza i Sovina Kula (Bagojvar) podignute su za vreme Lajoša Vermeše , koji je bio osnivač olimpijade sporta na Palićkom jezeru, 1880. godine. Njegova bista danas ponosno krasi ova zdanja, koja su izgrađena u švajcarskom stilu.
- Letnja pozornica predstavlja veoma specifičan objekat na kome se izvode brojne kulturne manifestacije. „Prodana nevesta“ bila je prva opera koja se izvodila na Letnjoj pozornici, 1950. godine. Kapacitet ovog objetka borji oko 1000 ljudi. Na sceni letnje pozornice izvode se predstave, koncerti i druga zanimljiva dešavanja. Jedan od najznačajnijih događaja Evropski filmski festival koji ukuplja brojne eminentne ljude iz filmske industrije.
- Keramičke plave vaze predstavljaju lik vodenih božanstava. Ovi neobični eksponati pretrpeli su mnogo oštećenja za vreme rata, ali su uspešno rekonstruisani.
- Spomen česma na samoj obali Palića nosi zanimljivu priču, koja datira od 1912. godine. Posvećena je Karolju Birou, značajnom veleposedniku i nekašanjem gradonačelniku Subotice.
- Vila Konen predstavlja misteriozno zdanje industrijalca Vilima Konena iz Subotice, koja je ušuškana u šumskim predelima Velikog parka. Izgrađena je u švajcarskom stilu.
- Najznačajnije sveto zdanje predstavlja Srpska pravoslavna crkva posvećena Svetom Proroku Ilije.
Da li ste čuli za Krvavo jezero?
Krvavo jezero predstavlja, ovalno jezero manjeg obima, smešteno u blizini Palića. Specifičan naziv dobija po crvenim algama koje se u letnjim mesecima namnožavaju u velikom broju, dok kasnije tokom izumiranja, padaju na dno. Samim tim, sa dna jezera podsećaju na crvenu rđu i otuda neobičan naziv Krvavo jezero. Naziva se još i Omladinsko jezero zbog omladinskih radnih akcija na ovom području.
Koje sadržaje vam nudi Palićko jezero?
Palićko jezero predstavlja jedno od najlepših i najposećenijih jezera kod nas. Svojom neobičnom,, čistom zelenom bojom privlači turiste širom Srbije. Razvitkom turističkog kompleksa jezero dobija potpuno nov izled, savremenog izletišta u neodoljivoj prirodi.
Što se tiče smeštaja Palićko jezero ima veoma raznovrsnu ponudu hotela, apartmana i raznolikih vikendica u kojima možete uživati. Obale Palićkog jezero ukrašavaju tri uređene plaže, načičkanih barova i kafića. Najpoznatija plaža je Ženski štrand, koja je u prošlosti predstavljala zasebnu plažu lepšeg pola. Za najmlađe postoje uređeni dečiji parkovi sa raznim dečijim zanimacijama.
Jedan od zanimljivih sadržaja je svakako Zoološki vrt Palić koji jeotvoren 1950. godine. Predstavlja prihvatilište mnogih životinjskih vrsta i čini deo bajkovite botaničke bašte.
Brojne atrakcije Palićkog jezera su:
- Renoviran sportski kompleks, koji ubraja terene za fudbal odbojku, košarku, tenis. Jedan od najpopularnijih sportova Palićkog jezera je odbojka na pesku.
- Pesačke ture pored uređenog jezerskog kompleksa, u čijoj blizini se prostiru široki šumski predeli predstavljaju pravi relaksirajući užitak.
- Biciklističke ture su na ovom jezeru poprilično dobro razvijene pa tako sa prijateljima pored Palića, možete obići i Suboticu.
- Jederenje predstavlja veoma zanimljivu atrakciju koje vam nude čari Palića. Možete se oprobati i u jedrenju na dasci. Ako želite da se bolje upoznate sa zelenim jezerskim površinama, imate mogućnost iznajmljivanja čamca, veslanje.
- S prijateljima možete uživati u kuglanju, paintball-u, i mnogim drugim sportskim aktivnostima. A za sve ljubitelje konja, imate mogućnost jahanja.
- Termalni bazeni nalaze se na Muškom štrandu i otvoreni su tokom letnje sezone. Lekovita voda termalnih bazena pored rekreativnog kupanja, služi za lečenje mnogih zdravstvenih tegoba, kao što su:
- reumatske bolesti
- stanja nakon moždanog udara
- šećerne bolesti
- stres
- povišeni krvni pritisak
Zanimljive manifestacije na Palićkom jezeru – Palićko jezero domaćin je mnogih zanimljivih dešavanja.Predstavlja tradicionalno mesto okupljanja za Prvi maj. Manifestacije kao što su: Palićke vinske svečanosti , Međunarodna jedriličarska regata, Berbanski dani na Paliću, Vinski maraton čine da ovaj jezerski kompleks postane prava bajkovita oaza.
Šta posetiti u okolini Palića?
Okolina Palićkog jezera odiše posebnim stilom arhitekture, vinogradima, salašima, koga krasi poseban vojvođanski duh. Subotica je grad veoma bogate istorije. Predstavlja jedan od najlepših gradova Vojvodine. Brojne kulturne istorijske znamenitosti, parkovi, velelepna zdanja čine ovaj grad magijskim.
Možete posetiti Subotičku pesčaru, Tavankutsku peščaru koje se prostiru u blizini Subotice. Ludaško jezero predstavlja poseban rezervat prirode koji krasi Vojvodinu.
Etno kompleks nadomak Palića predstavlja spoj dva nesvakidašnja prostora, Cvetni salaš i Majkin salaš, koji poseduje ergelu i ribnjak. Vinarija Zvonko Bogdan predstavlja obaveznu stanicu za sve vinoljupce u bajkovitoj prirodi.
Upoznajte se sa istorijom ovog neobičnog jezera koje krasi predeo Subotice i njegovom neobičnom lepotom o kojoj se godinama priča.