Arheološka nalazišta
Arheološko nalazište Felix Romuliana
Gaj Vlerije Maksimilijan Galerije jedan je od 17 rimskih imperatora rođenih na prostoru današnje Srbije, gde je nameravao i da provede starost. U prirodnom amfiteatru na Timoku sazidao je dvorski kompleks, opasan bedemom od 20 odbrambenih kula i nazvao ga Romuliana, po majci Romuli. Smrt će sprečiti Galerija da završi ovo zdanje I da se, kako je planirao, u njega povuče u penzionerskim danima.
Rimski- Felix Romuliana, a srpski- Gamzigrad je rezidencija rimskog imperatora koji je progonio hrišćanje, bio savladar i zet cara Dioklecijana, poslednji i najmlađi rimski bog i govedar. Dobro došli u njegov dom.
Kratak sadržaj reportaže Felix Romulijani:
Srećna Romulijana – večni spomen na majku
Arheološko nalazište Feliks Romulijana u Istočnoj Srbiji čuva iskopine palate podignute krajem 3. I početkom 4. veka. Nalazi se na 11 km od Zaječara i od 2007. godine je na listi svetske baštine UNESCO. Jedino arheološko nalazište u našoj zemlji koje je na ovoj listi dugo je označavano kao Gamzigrad, sve dok 1984. (nakon 150 godina trganja) nije pronađena ploča sa imenom i celom svetu obelodanjeno – Gamzigrad je Romulijana.
Arheolog svetskog glasa, Feliks Kalic, će u svom delu “Srbija: zemlja i stanovnistvo” navesti da je reč o najočuvanijem i najznačajnijem spomeniku rimske arhitekrute u Evropi.
U mladosti je čuvao stoku, pa ga je nadimak Govedar partio I u slavnim pohodima, I pored titule avgusta. Otac mu je bio seljak, majka paganka, a krv daleko od plave ali je zahvaljujući talentu I ratničkoj veštini brzo napredovao u vojsci I prešao put od govedara do najmoćnijeg čoveka u carstvu. Savladar postaje kada je nastupila tetrarhija, vladavina četvorice, koju uvodi Dioklecijan čijom će se ćerkom Galerije oženiti ne bi li učvrstio svoje mesto na tronu. Bio veliki progonitelj hrišćana, ali izgleda da se pred smrt pokajao jer 311. donosi Edikt o toleranciji kojim se obustavlja progon hrišćana I otvaraju vrata za Konstantinov, Milanski edikt.
Zamislimo da smo u 4. veku
Da se potpuno uživimo i zamislimo kako je sve izgledalo pre 17 vekova, pomaže nam maketa koja rekonstruiše izgled zdanja. Istočna kapija bila je glavni ulaz sa kog se prvo vidi veliki hram lociran u centru, i naspram njega ulaz u palatu. Izgleda da su se severno nalazile palate ceremonijalnog karaktera, svečane sale i trpezarije dekorisane mozaicima. Uz palate u tom delu smešten je i stambeni deo i objekti za administrativnu svrhu. Na južnoj strani bile su javne građevine koje čine grad, veliki hram i terme.
Kao i većina rimskih gradova, i ovaj je imao triklinijum, prostoriju za proslave i atrijum, dvorište sa fontanom. Atrijum u Gmzigradu krase ostaci belih stubova po kojima je ovo arheološko nalazište i najprepoznatljivije. Veruje se da su nosili nekakvu krovnu konstrukciju odnosno da je ovo mesto bilo trem. Odatle se vidi ulaz u Galerijevo lično kupatilo sa podnim mozaikom. Kada govorimo o mozaicima, a Feliks Romulijana ih ima obilje, moramo pomenuti i čuveni mozaik lavirinta, jedinstven i među grčkim i rimskim prikazima. U pitanju je šestougani lavirint iz 3 dela koji se nalazi u pristupnoj dvorani memorijalne palate. Mozaik lavirinta simbolizuje Galerijevu vladavinu čiji je izlaz, ili krajnje ishodište, izjednačavanje sa bogom Dionisom.
Tu su i dva hrama posvećeni bogu Jupiteru i boginji Kibeli. Gajeva majka, Romula, bila je paganska sveštenica sa posebnom naklonošću prema boginji Kibeli, zaštitnici svih majki. Pretpostavka je da upravo zbog toga, pored Jupietera I ovo božanstvo dobilo svoj hram od kojeg je do danas sačuvano stepenište I deo žrtvenika.
Sve ukazuje na to da palata nikada nije do kraja završena i da je careva majka živela u Gamzigradu a on je, povremeno, posećivao, čekajući da mu istekne dvadesetogodišnji mandat. Bilo je planirano da čitav kompleks bude završen do 313. godine kada bi se on, svojevoljno, penzionisao i povukao da ovde provede starost. Nije doživeo ni kraj izgradnje ni penzionerske dane i 311. sa njim umire i tetrarhija.
Poslednji rimski bog
Poslednji put u istoriji rimski imperator postaje Bog, ni na jednom od 7 rimskih brežuljaka, već na brdu Magura, nadomak Zaječara.
U sumrak Rimskog carstva I paganstva a u predvorju hrišćanstva, samo dve godine pre Milanskog edikta I konačne slobode propovedanja Hristovog učenja, poslednji put izvešće se ritual apoteoze – uzdizanje imperatora ili članova njegove porodice među bogove. O tempora, o mores!
Ostaci Galerijevog i Romulinog mauzoleja otkireni su na lokalitetu Magura u blizini palate Felix Romuliana. Kompleks na uzvišenju jasno se vidi sa samih iskopina jer je udaljen svega kilometer a sačinjavaju ga dve bogato ukrašene zidane grobnice I dve humke sa lomačama na kojima je izvršen proces apoteoze. Rimljani su imperatore postuhumno uvodili u bogove svetim ritualom koji podrazumeva spaljivanje voštane lutke vladara, u prirodnoj veličini I carskoj odori. Lokalitet svedoči poslednjem ovakvom ritalnom sahranjivanju i kao takav jedinstven je u svetu.
Posetite i Narodni muzej u Zaječaru
Iskopine Gamzigrada doživljavaju se kao muzej na otvorenom a zajedno sa Narodnim muzejem u Zaječaru čini jedinstvenu celinu. Osim Galerijevog portreta Zaječarski muzeju čuva delove skulptura glave Jupitera I Herkula od belog mermera sa Peloponeza, nakit, oružje i predmete za svadodnevnu upotrebu pronađene na lokalitetu.
Cena ulaznice je 300 din. a u cenu su uključeni i obilasci Narodnog muzeja i Radul begovog konaka u Zaječaru.
Radno vreme :
– U sezoni ( 1. maj – 31. oktobar ) svakog dana od 08 do 20 časova.
Radno vreme vodičke službe od 10 do 18 časova.
-Van sezone ( 1. novembar – 30 april ) svakog dana od 8 do 16 časova.
Vodiči na lokalitetu rade u turističkoj sezoni. U periodu van sezone, grupne obilaske je potrebno prethodno najaviti u Narodnom muzeju Zaječar najkasnije jedan dan pre dolaska.
